احساس درد در دندان هنگام خوردن آب سرد یکی از مشکلات شایع دندانی است که میتواند از دلایل مختلفی ناشی شود. این درد، که بهعنوان “حساسیت دندانی” نیز شناخته میشود، اغلب به علت آسیب یا نازک شدن لایه محافظ دندان یعنی مینای دندان، یا آشکار شدن لایههای داخلی حساس دندان نظیر عاج و پالپ، ایجاد میشود. این وضعیت میتواند زندگی روزمره افراد را تحت تأثیر قرار داده و تجربه لذت از خوردن یا آشامیدن را مختل کند. چرا وقتی آب سرد میخورم دندونم درد میگیره؟
ساختار دندان و نقش هر لایه
برای درک بهتر علت درد دندان هنگام مصرف آب سرد، ابتدا باید با ساختار دندان آشنا شویم. دندان از چند لایه اصلی تشکیل شده است:
- مینا: لایه سخت و محافظ خارجی دندان که در برابر سایش، فشار و تغییرات دما مقاومت میکند. این لایه از مواد معدنی ساخته شده و وظیفه اصلی آن محافظت از لایههای زیرین دندان است.
- عاج: لایهای زیر مینا که دارای هزاران لوله میکروسکوپی است. این لولهها به اعصاب دندان مرتبط هستند و به محرکهای خارجی مانند تغییرات دما حساسیت نشان میدهند.
- پالپ: لایه داخلی دندان که حاوی اعصاب و عروق خونی است. این قسمت وظیفه انتقال حس به مغز را دارد و هرگونه آسیب به آن میتواند باعث درد شدید شود.
علائم آسیب مینای دندان چیست؟ هنگامی که مینای دندان آسیب میبیند یا نازک میشود، لایه عاج در معرض محیط خارجی قرار میگیرد. این لایه به دلیل داشتن لولههای میکروسکوپی به محرکهایی مانند سرما بسیار حساس است. به همین دلیل، هر زمان که آب سرد یا غذاهای سرد مصرف میشود، تحریک عصبی ایجاد میشود و درد تجربه میشود.
دلایل درد دندان هنگام مصرف آب سرد
در ادامه دلایل درد دندان هنگام مصرف آب سرد را به طور کامل شرح دادهایم:
-
فرسایش مینای دندان
فرسایش مینای دندان یکی از دلایل اصلی حساسیت دندانها به سرما است. مینای دندان به مرور زمان و در اثر عواملی نظیر مصرف غذاهای اسیدی، مسواک زدن با فشار زیاد، یا دندانقروچه دچار فرسایش میشود. وقتی این لایه محافظ نازک میشود، عاج دندان آشکار شده و بهراحتی به محرکهای حرارتی واکنش نشان میدهد.
عوامل موثر بر فرسایش مینای دندان:
مصرف غذاها و نوشیدنیهای اسیدی: موادی مانند مرکبات، نوشابههای گازدار و سرکه میتوانند به مینای دندان آسیب برسانند.
استفاده از مسواکهای سخت: مسواک زدن با فشار زیاد یا استفاده از مسواکهای سخت میتواند باعث ساییدگی مینای دندان شود.
دندانقروچه (براکسیزم): فشار بیش از حد به دندانها در خواب یا هنگام استرس میتواند باعث آسیب به مینای دندان شود.
-
عقبنشینی لثهها
یکی از دلایل دیگر حساسیت دندان به سرما، عقبنشینی لثهها است. در این حالت، ریشه دندان که بهطور طبیعی توسط لثهها پوشیده شده، در معرض محیط بیرونی قرار میگیرد. ریشه دندان فاقد مینای دندان است و تنها با لایهای نازک از سیمان پوشیده شده است. این موضوع باعث میشود که ریشه به سرما حساس شود و درد ایجاد کند. عقبنشینی لثهها ممکن است به دلیل عواملی مانند:
مسواک زدن نادرست یا با فشار زیاد.
بیماریهای لثهای نظیر پریودنتیت.
استفاده نادرست از نخ دندان.
-
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان میتواند به لایههای داخلی دندان نفوذ کرده و باعث آشکار شدن عاج و پالپ دندان شود. وقتی پوسیدگی به لایههای عمیقتر میرسد، دندان به محرکهای حرارتی مانند سرما حساسیت نشان میدهد. علاوه بر درد هنگام خوردن آب سرد، پوسیدگی دندان معمولاً با علائمی نظیر درد هنگام جویدن، حساسیت به شیرینیها و لکههای سیاه یا قهوهای روی دندان همراه است.
-
ترک یا شکستگی دندان
ترکهای ریز در دندان یا شکستگیهای جزئی میتوانند بهراحتی باعث ایجاد درد هنگام مصرف آب سرد شوند. ترکهای دندانی اغلب به دلیل ضربه، جویدن غذاهای سخت یا فشار زیاد به دندانها ایجاد میشوند. این ترکها ممکن است به عصب دندان راه پیدا کنند و در مواجهه با سرما، درد شدیدی ایجاد کنند.
-
پرکردگیهای قدیمی یا نادرست
پرکردگیهای دندانی که بهمرور زمان خراب شدهاند یا بهدرستی انجام نشدهاند، میتوانند باعث ایجاد حساسیت دندانی شوند. وقتی پرکردگیها خراب یا شل شوند، دندان در معرض سرما و گرما قرار گرفته و درد ایجاد میشود. همچنین، فضای خالی بین پرکردگی و دندان ممکن است منجر به تحریک عصب دندان و احساس درد شود.
-
درمانهای دندانپزشکی اخیر
پس از انجام برخی از درمانهای دندانپزشکی نظیر پرکردگی، روکش یا عصبکشی، ممکن است دندانها تا مدتی به سرما حساس باشند. این حساسیت معمولاً موقتی است و پس از چند روز یا چند هفته کاهش مییابد. در صورتی که حساسیت ادامهدار باشد، ممکن است نیاز به بررسی مجدد دندان توسط دندانپزشک باشد.
روشهای پیشگیری و کاهش درد
برای پیشگیری و کاهش درد هنگام مصرف آب سرد موارد زیر را در نظر بگیرید:
-
استفاده از خمیردندانهای ضد حساسیت
یکی از سادهترین و مؤثرترین روشها برای کاهش حساسیت دندانی، استفاده از خمیردندانهای ضد حساسیت است. این خمیردندانها حاوی موادی مانند نیترات پتاسیم هستند که لولههای عاجی را مسدود کرده و از تحریک عصب دندان جلوگیری میکنند. استفاده مداوم از این خمیردندانها میتواند به کاهش قابلتوجه درد کمک کند.
-
مصرف فلوراید
فلوراید یکی از مهمترین مواد معدنی برای تقویت مینای دندان است. استفاده از دهانشویههای حاوی فلوراید یا ژلهای فلوراید میتواند به تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت کمک کند. دندانپزشکان ممکن است برای بیمارانی که مینای دندان آنها نازک شده است، درمانهای فلوراید حرفهای را نیز توصیه کنند.
-
تغییر عادات غذایی
مصرف مداوم غذاها و نوشیدنیهای اسیدی میتواند به مینای دندان آسیب برساند و باعث افزایش حساسیت دندانها شود. برای کاهش این مشکل، بهتر است مصرف این مواد را محدود کنید و پس از مصرف آنها دهان خود را با آب شستشو دهید. همچنین، مصرف نوشیدنیهای اسیدی با نی میتواند تماس مستقیم آنها با دندانها را کاهش دهد.
-
استفاده از مسواکهای نرم
مسواک زدن با مسواکهای نرم و با تکنیکهای صحیح میتواند به جلوگیری از آسیب به مینای دندان و لثهها کمک کند. استفاده از مسواکهای سخت یا مسواک زدن با فشار زیاد میتواند باعث ساییدگی مینای دندان و عقبنشینی لثهها شود.
-
مراجعه به دندانپزشک
در صورتی که پوسیدگی، ترک یا شکستگی دندان علت اصلی درد باشد، مراجعه به دندانپزشک ضروری است. دندانپزشک میتواند با بررسی دقیق دندانها و انجام درمانهای لازم نظیر پرکردگی، روکش یا جراحی لثه، به رفع مشکل کمک کند.
نتیجهگیری
درد دندان هنگام خوردن آب سرد میتواند ناشی از مشکلات مختلفی نظیر فرسایش مینای دندان، پوسیدگی، ترکهای دندانی یا عقبنشینی لثهها باشد. برای کاهش این درد و جلوگیری از بروز مشکلات جدیتر، رعایت بهداشت دهان و دندان، استفاده از محصولات مناسب نظیر خمیردندانهای ضد حساسیت و مراجعه به دندانپزشک در مواقع لزوم ضروری است. پیشگیری از حساسیت دندانها از طریق مراقبتهای روزانه و پیگیری درمانهای لازم میتواند کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشد و آنها را از تجربه دردهای ناخوشایند نجات دهد.